Hoe waterschaarste zorgt voor innovaties

Door Yvonne Heselmans

Yvonne Heselmans is Manager van de afdeling Projecten bij Wilde Ganzen. Ze heeft ruime ervaring opgedaan in de vredes- en mensenrechtenbeweging. Ze werkte hiervoor vooral in Afrika onder andere bij de vredesorganisatie Pax, Plan Nederland en de International Educatieve Debat Vereniging. Momenteel is ze naast haar werk voor Wilde Ganzen ook voorzitter van de stichting Open UP! Let youth be heard.

Meer van Yvonne Yvonne Heselmans

In Mali loopt het Groene Woestijn Initiatief. Stap voor stap worden groene zones gecreëerd en werkt de hele gemeenschap samen om de natuur te herstellen, de landbouw te verbeteren en water vast te houden. Het geeft jongere generaties perspectief voor de toekomst. En dat maakt dit een mooi project dat past bij de visie van Wilde Ganzen.

In het middenwesten van Mali heeft klimaatverandering grote gevolgen voor mens en natuur. De woestijn rukt hier snel op. Het volk van de Dogon woont in een groot aantal dorpen bij een rotswand waar hun landbouwgronden liggen. Het volk van de Peul leeft in de vlakte van veeteelt. Zowel landbouw als veeteelt worden gehinderd door de oprukkende woestijn. Er ontstaan meters hoge zandduinen die uitwaaien over de landbouwgronden en die de ondiepe meren dempen. De mensen zien hoe de aanhoudende zon en droogte hun vruchtbare grond verschraalt en verdort. Dit bedreigt hun bestaan. Toegang tot water en voedsel, gezondheid en mobiliteit: het neemt allemaal in rap tempo af. Dit veroorzaakt conflicten. Jongeren zien geen perspectief meer in hun uitzichtloze bestaan en zijn daarom gevoelig de lokroep van terroristische organisaties.

Download onze whitepaper over WASH

Geen waterpomp zonder eigenaar

Daarom is mooi te zien dat gemotiveerde jongeren de problemen aanpakken. Ze hebben zich verenigd in Association Dogon Initiatives (ADI). De betrokkenheid van het team is groot. Ze werken voor hun eigen mensen en aan hun eigen toekomst. “Wij helpen niet, maar we faciliteren de mensen om zelf het probleem bij de wortels aan te pakken”, is wat de medewerkers zeggen. “Lokaal leiderschap is de sleutel tot duurzame verandering. Er kan geen waterpomp zijn zonder eigenaar, geen schoolgebouw zonder een goed educatie systeem.”

Problemen bij de wortels aanpakken

Zo is ook het initiatief van de Groene Woestijn ontstaan. De schaarste aan groene vruchtbare grond oefent veel druk uit op de gemeenschap. Maar dankzij hun veerkracht en samenwerking weten de bewoners de situatie te keren en leidt schaarste tot een innovatieve aanpak. De bevolking zelf kwam met de oplossing om de woestijn weer groen te maken. Want daar zit de bron van het probleem en dus ook de oplossing. Doel van het Groene Woestijn Initiatief is de kans op een duurzaam bestaan van de lokale gemeenschappen in dit gebied te vergroten. En dat doen ze met allemaal maatregelen die elkaar versterken. Zo wordt er jaarlijks vier hectare bos aangelegd, want bomen en struiken voorkomen erosie, wortels houden water vast en de schaduw van bladeren gaat verdamping tegen. Daardoor ontstaat op lange termijn groene zones en een beter ecosysteem voor landbouw.

Erosiebestrijding

Erosie is een groot probleem. In het regenseizoen valt in korte tijd grote hoeveelheden regen, waardoor zand wegspoelt en akkers worden aangetast. Met zandzakken wordt erosie tegengegaan. Zo krijgt het water tijd om de ondergrondse voorraad aan te vullen. ADI levert hiervoor het materiaal, de bevolking voert het uit.

Positieve spiraal omhoog

Door de introductie van houtbesparende ovens, wordt er spaarzaam omgegaan met bomen. En door de landbouw te stimuleren, krijgen de bewoners gezonde voeding en een inkomen. Al die maatregelen zorgen voor betere leefomstandigheden en daardoor minder conflicten. En het zorgt er ook voor dat voorkomen wordt dat mensen naar de steden trekken of naar Europa migreren.

Lange termijn visie stimuleert samenwerking

Stap voor stap werken de mensen zo samen aan hun droom op de lange termijn: vrede en een menswaardig bestaan voor iedereen en een gezond stukje aarde op onze planeet. ADI faciliteert de samenwerking samen met de Nederlandse organisatie Partners Pays Dogon én Wilde Ganzen op weg naar die stip op de horizon.

We beseffen allemaal dat dit tijd kost. Maar uiteindelijk is deze brede aanpak de beste oplossing. Wilde Ganzen investeert dan ook graag in dit soort initiatieven met een lange adem. We zijn er van overtuigd dat projecten die voortkomen uit een duidelijke behoefte van de gemeenschap én door de organisaties uit de buurt worden opgezet en onderhouden, een grote kans van slagen hebben. Het zorgt voor georganiseerde vrouwengroepen, effectief onderwijs, een gezond landschap en functionerende landbouw en veeteelt. In een land als Mali met z’n complexe problematiek en extremistisch geweld zijn dit soort lichtpuntjes van groot belang.