De geheime steun van Wilde Ganzen aan Tsjechië
De 65-jarige historie van Wilde Ganzen zit boordevol rijke verhalen. Zoals de connectie met de beroemde filosoof Comenius en de geheime steun aan president Václav Havel in Tsjechië. Daar is uiteindelijk onze ‘zusterorganisatie’ Divoké husy uit voortgekomen, een organisatie die dit jaar een kwart eeuw bestaat. Een terugblik.
365 jaar geleden kwam een vluchteling uit het huidige Tsjechië aan in Nederland. In Europa werd in die tijd een grote strijd uitgevochten tussen katholieken en protestanten. De vluchteling was een protestantse theoloog en filosoof. Terwijl de katholieken in grote delen van Europa aan invloed wonnen, kon hij in Nederland in relatieve rust werken en leven. Zijn naam: Comenius.
Onderwijs voor iedereen
De boeken van Comenius zijn daarna wereldberoemd geworden. Vooral zijn ideeën over onderwijs voor iedereen, jongens én meisjes en van alle standen waren in die tijd al revolutionair. Hij schreef er talloze boeken over en ontwierp een nieuw schoolsysteem voor Polen, Zweden en Hongaren. Comenius overleed in 1670 in Amsterdam, maar werd in Naarden begraven.
Praagse Lente
In de eeuwen na Comenius is het blijven rommelen in Oost-Europa. Terwijl studenten zijn graf in Naarden bezochten, vielen in 1968 de Russen hun geboorteland Tsjechoslowakije binnen. Dit land was sinds de Tweede Wereldoorlog onderdeel van het Oostblok en stond onder sterke Russische invloed. Tijdens de zogeheten ‘Praagse Lente’ wilde de bevolking meer vrijheid, iets waar de Russische communisten niets van wilden weten. Dit keer was het dus geen religieuze strijd, maar een politieke.
Geheimzinnig fonds voor delicate gevallen
De studenten konden nog net op tijd naar huis komen. Uit die groep is Charta 77 voortgekomen: een beweging die opkwam voor de mensenrechten in Tsjechoslowakije. Wilde Ganzen heeft Charta 77 vanaf het begin gesteund. Stiekem natuurlijk, want openlijk kon dat in die tijd niet. Eén keer per jaar ‘vlogen’ we voor een fonds met de geheimzinnige naam ‘Delicate Gevallen Buitenland’. We vroegen om aanvulling van dit fonds en vertelden er niet bij waar het aan besteed werd.
"Wij zijn allen burgers van één wereld. Een mens haten, omdat hij elders is geboren, omdat hij een andere taal spreekt, omdat hij anders over de dingen denkt, omdat hij minder of meer dan jij weet, wat een onbegrip! Want wij zijn allen mensen en derhalve niet volmaakt. Wij hebben allen behoefte aan hulp. Niemand is zonder verplichtingen jegens anderen."
Václav Havel
Die donaties kwamen ten goede aan organisaties die in hun eigen land onder druk stonden en streden voor de rechten van mensen en voor een constructieve dialoog. In Oost-Europa liep dit goed af. Een van de oprichters van Charta 77 werd uiteindelijk de laatste president van Tsjechoslowakije en vervolgens de eerste van Tsjechië. Dat was Václav Havel.
Onze Tsjechische ‘zuster’
Daarmee is het verband tussen Comenius die opkwam voor onderwijs voor iedereen en Wilde Ganzen, die anno nu hetzelfde doet, nog niet ten einde. Uit de goede contacten die we hadden met mensen in Tsjechië is in 1997 een ‘zusterorganisatie’ ontstaan. Divoké husy betekent Wilde Ganzen in het Tsjechisch. Op hun website zie je nog steeds ganzen die in de verte lijken op die van ons. In de beginjaren hielpen we deze organisatie bij het opzetten van projecten om in Tsjechië de armoede te bestrijden. Langzamerhand is die financiële steun afgebouwd en inmiddels staat Divoké husy geheel op eigen ‘poten’. Maar nog steeds financieren zij jaarlijks tientallen projecten op het gebied van solidariteit in Tsjechië.
Een mooie uitspraak
Comenius is ondertussen bij veel Nederlanders niet meer bekend. Toch is zijn gedachtegoed vandaag de dag nog steeds helder en toepasbaar. Een van de uitspraken van de vluchteling Comenius staat helder op de website van het Comeniusmuseum “Wij zijn allen burgers van één wereld”. Die quote past vandaag de dag ook prima bij Wilde Ganzen.