Begin dit jaar bezocht Wilde Ganzen projecten van de Otuke Harvest Foundation in Lira, in het noorden van Oeganda. “Dat bezoek was goed voor onze strijdlust”, vertelt Ambrose Ogwang. Met een team van vier mensen zetten ze zich dagelijks in voor de mensen die hier in extreme armoede leven.

Ambrose Ogwang
Ambrose Ogwang.

De straatarme 48-jarige Oegandees Ogwal Martine kreeg in de spaargroep van Otuke een lening van 300.000 shilling. Dat klinkt veel, maar is omgerekend nog geen 69 euro. Samen met zijn vrouw investeerde hij dit geld in hun moestuin. De uien en tomaten verkochten ze op de lokale markt, met de winst betaalde hij zijn lening terug en telkens als er een mogelijkheid was, nam hij een nieuwe lening. Hij kocht geiten en kippen en begon ook deze te verkopen. Nu is hij aan het sparen voor de aankoop van koeien. Binnen twee jaar hoopt Ogwal deze koeien op de markt te kunnen verkopen.

Het verhaal van Ogwal staat symbool voor het succes van spaargroepen, opgezet door de Otuke Harvest Foundation. De leden van een spaargroep zijn allemaal arme mensen uit een kleine gemeenschap. Ze leggen wekelijks geld in, waarna ze een lening kunnen krijgen die ze binnen drie maanden moeten terugbetalen. Otuke steunt de leden met speciale projecten zoals pottenbakken, landbouwprojecten, naaiateliers en onderwijs. De organisatie wordt gerund door vier personen: Gabriele van der Kamp, Joseph Opio, Ambrose Ogwang en Orama Jane .

“Dit zijn mijn broers en zussen”

“Ons belangrijkste doel is om de mensen hier in het noorden van Oeganda uit de armoede te helpen en zelfredzaam te maken”, vertelt projectmanager Joseph. “Er is heel veel armoede. Door een jarenlange oorlog zijn mensen getraumatiseerd, hebben ze geen onderwijs kunnen volgen en is de ontwikkeling van het gebied achtergebleven bij de rest van het land. Deze mensen zijn mijn broers en zussen, ik wil ze heel graag hoop geven door hun gemeenschap te ontwikkelen.”

“Ik wilde heel graag samenwerken met Wilde Ganzen. De lat om een project goedgekeurd te krijgen ligt behoorlijk hoog en dat vond ik een mooie uitdaging."

Met het opzetten van spaargroepen komt die hoop inderdaad terug. “Ogwal is een inspirerend voorbeeld”, zegt Ambrose, die verantwoordelijk is voor de financiën en administratie. “Met de winst uit zijn boerderij kan hij nu het schoolgeld betalen voor hun kinderen, de rekening van de dokter betalen en geld sparen voor het uitbreiden van zijn bedrijf.”

Zelf geniet Ambrose lokale bekendheid als zanger. Om de mensen tijdens de coronacrisis een hart onder de riem te steken, schreef hij dit lied:

Lang niet alles ging vlekkeloos

Zeven jaar geleden kregen de mensen in Lira voor het eerst bezoek van Gabriele. Zij voelde zich er zo thuis dat ze er is gebleven. Ook spreekt ze inmiddels de lokale taal. “Akello Gabriele (zo noemen ze haar in Oeganda, red.) is een hardwerkende vrouw die onderdeel is geworden van onze gemeenschap. Of de zon nu schijnt of als het hard regent, zij weet zich aan te passen en staat voor iedereen klaar met goede raad”, vertelt Ambrose. Zelf is ze hartstikke trots op haar team: “Joseph en Ambrose, maar ook Jane die nu bij haar familie is vanwege een sterfgeval, zijn prachtige mensen. Het is in Oeganda heel moeilijk om betrouwbare mensen te vinden. Toen ik net begon met het opzetten van hulpprojecten, ging dat niet vlekkeloos. We zijn van alle kanten bedrogen. Zo ging de pastoor er vandoor met een tractor die we met geld uit Nederland hadden gekocht voor de boeren in de buurt…”

Gabriele van der Kamp en Joseph Opio.
Gabriele van der Kamp en Joseph Opio.

Ook al is Gabriele in naam de leidinggevende van Otuke Harvest Foundation, “in de praktijk is iedereen gelijk”, zegt Ambrose. “Alle vier willen we de mensen helpen die in extreme armoede leven.” Voor Wilde Ganzen is dit een belangrijk punt, omdat we graag willen dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen leven. “Ik heb daar wel moeite voor moeten doen”, legt Gabriele uit. “In Oeganda heerst overal een sterke hiërarchie. Dus het is voor Joseph, Ambrose en Jane heel tegennatuurlijk om mij als hun gelijke te zien. Toch is dat noodzakelijk, anders zullen ze nooit alles met mij delen. Op papier zijn de taken verdeeld, maar we zijn samen een geheel.”

Begin dit jaar bezochten twee medewerkers van Wilde Ganzen de projecten van Otuke. Joseph: “Het bezoek van Imke Straaten en Marit van Liere was ontzettend fijn en belangrijk.” “Het is voor ons erg bemoedigend als buitenlandse donoren de moeite nemen om ons op te zoeken”, vult Ambrose aan. “Het was goed voor ons zelfvertrouwen en strijdlust. Ook al waren ze er maar een dag, we konden ze laten zien wat we doen, de gerenoveerde school laten zien en ze kennis laten maken met mensen uit de spaargroepen, waardoor ze een beter beeld kregen van de armoede en de problematiek hier.”

De lat bij Wilde Ganzen ligt hoog

“Ik wilde heel graag samenwerken met Wilde Ganzen”, legt Gabriele uit. “De lat om een project goedgekeurd te krijgen ligt behoorlijk hoog en dat vond ik een mooie uitdaging. Marit en Imke weten waar ze over praten, inhoudelijk konden we goed sparren.” Die klik resulteerde in de renovatie van een basisschool, waardoor kinderen van ouders uit de spaargroepen nu in een veel beter gebouw onderwijs krijgen.

Het opzetten van spaargroepen zodat volwassen een bedrijfje op kunnen zetten en het verbeteren van het onderwijs voor hun kinderen zijn belangrijke doelen van Otuke. “De mensen hier hebben zoveel te verduren gekregen”, vertelt Joseph. “Ze zijn door de oorlog uit hun huizen gezet. Toen ze terugkwamen was hun huis er niet meer. De oorlog zelf was extreem gewelddadig en mensen zijn behoorlijk getraumatiseerd geraakt.”

“Door ervaringen met elkaar te delen, door van elkaar te leren, kunnen we de volgende generaties helpen om niet dezelfde fouten te maken.”

Met zang en dans gevoelens uitten

Om ook dit probleem aan te pakken, zijn er hulpprogramma’s opgezet voor traumaverwerking. Gabriele: “Na de oorlog verstopten mensen zich. Wij halen ze uit hun huizen en brengen ze bij elkaar. Met zang en dans kunnen ze hun gevoelens uitten. En dan komen de meest verschrikkelijke verhalen naar boven.”

“Door ervaringen met elkaar te delen, door van elkaar te leren, kunnen we de volgende generaties helpen om niet dezelfde fouten te maken”, concludeert Joseph. “Als we allemaal het goede doen, een gezond leven leiden en elkaar helpen onze levens te verbeteren, dan komt de hele gemeenschap tot ontwikkeling.”

“We zagen de kracht van mensen”

Projectadviseurs Imke Straaten en Marit van Liere bezochten dit jaar de projecten van Otuke Harvest Foundation. “Toen wij er waren hebben we theaterstukken gezien: hun manier van traumaverwerking. We zagen de kracht en het doorzettingsvermogen van de mensen”, zegt Marit. “Het is duidelijk dat dat trauma een deel van hun leven is, maar het toont ook aan dat ze verder willen en een beter leven voor hun kinderen willen.”

Marit van Liere en Imke Straaten
Marit van Liere en Imke Straaten van Wilde Ganzen in Oeganda.

“Ik krijg er nog een brok in mijn keel van”, vertelt Imke. “Die saamhorigheid was zo mooi om te zien. En de spaargroepen zorgen zichtbaar voor veranderingen.” “We hebben twee groepen gezien”, vult Marit aan. “De ene groep was al langer bezig dan de andere. En je zag het verschil: terwijl in de ene groep de vrouwen met gaten in hun kleren rondliepen, zag je in de andere groep dat ze al veel betere kleren aan hadden en de kinderen veel verzorgder rondliepen. Het systeem op zich is sympathiek: je geeft niet uit wat je niet hebt en door te sparen worden mensen gedwongen heel bewust na te denken over waar je je geld aan uitgeeft.”

De rondleiding van Otuke-medewerker Ambrose maakte indruk. Imke: “Hij heeft zoveel meegemaakt in de oorlog. Ik heb foto’s gezien van hem in een rolstoel en nu stond hij met sokken van Wilde Ganzen aan op het podium. Een levende getuige en ook nog eens een lokale volksheld.”