Een testament dwingt je om na te denken over wat écht belangrijk is
Ellen Boleij werkte jarenlang als ambtenaar, schreef een boek over de menselijke maat bij het uitvoeren van overheidsbeleid en wandelt nu met haar partner door de geschiedenis van Europa. Inmiddels is ze 73 en heeft ze haar testament opgemaakt. Met een bewuste keuze: nalaten aan Wilde Ganzen.
“Ik heb geen eigen kinderen”, vertelt Ellen nuchter. “En mijn familie heeft het financieel goed. Dan komt vanzelf de vraag op: waar wil ik dat mijn geld naartoe gaat als ik er niet meer ben?” Voor haar was het belangrijk om het goed en persoonlijk te regelen. De eerste versie van haar testament maakte ze al op haar vijftigste. “Toen al vond ik het een prettig idee dat wat ik nalaat, op een goede plek terechtkomt. Het dwingt je om na te denken over wat je belangrijk vindt.”
Een klik met Wilde Ganzen
Haar keuze voor Wilde Ganzen kwam via een omweg. “Ik kende de naam van vroeger, maar verloor de organisatie wat uit het oog. Totdat een kennis vertelde over een samenwerking met Wilde Ganzen. Toen ben ik gaan zoeken en zo kwam ik in contact met Emmy Janssen, die relatiemanager nalatenschappen is bij Wilde Ganzen. Dat gesprek was persoonlijk en zorgvuldig. Ik had meteen het gevoel: dit klopt.”
Ellen wees Wilde Ganzen aan als erfgenaam én als executeur. “Omdat ik erop vertrouw dat ze mijn wensen voor wat betreft het afwikkelen van de nalatenschap serieus nemen en dat netjes en met oog voor detail doen.”
Klein, concreet, effectief
Wat haar aanspreekt aan Wilde Ganzen is de kleinschaligheid. “Grote veranderingen beginnen met kleine stappen. Dat is hoe ik naar de wereld kijk. Je kunt wachten tot het systeem verandert, of je begint gewoon waar je kunt.” Die overtuiging zit diep en niet alleen op papier.
Samen met haar zus, die al meer dan veertig jaar in Kenia woont, begon ze daar na haar pensioen, een mobiele bibliotheek voor kinderen. “Een prachtig initiatief. Mijn zus brengt boeken naar dorpen op het platteland, waar lezen pure luxe is.” De kinderen lenen boeken in het Swahili of Engels. “Een bibliotheek die naar je toekomt was een onbekend systeem voor hen, nu is het een begrip in de regio. Kinderen staan op haar te wachten met hun geleende boekjes. En ouderen doen ook mee – al is het maar om te luisteren.”
Naast de bibliotheek runt haar zus een bomenkwekerij en organiseert ze creatieve lessen met gerecyclede materialen. “Het is allemaal kleinschalig en betrokken. Dat is precies de kracht van dit soort projecten.”
Verder kijken
Ze ziet in Nederland mensen erg met zichzelf bezig zijn. Bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking zijn daarvan een voorbeeld.
“Maar onze problemen zijn oplosbaar – daar hebben we als rijk land zelf de middelen voor. Ik vind het juist belangrijk om ook verder te kijken. Er is nog zoveel armoede in de wereld. In ontwikkelingslanden kunnen kleine projecten daadwerkelijk verschil maken zodat mensen een kans krijgen om te ontsnappen aan extreme armoede.”
Onderwijs als sleutel
Als ze één thema mag noemen waar haar hart ligt, dan is het onderwijs. “Dat heb ik ook in mijn testament laten opnemen: geef mijn bijdrage vooral aan onderwijsprojecten in Afrika. Onderwijs is de basis van ontwikkeling. Het stelt mensen in staat hun eigen weg te vinden. Dat gun ik ieder kind.”
Praktisch én filosofisch
Over de dood praten vindt ze niet lastig. “Je weet dat het leven eindigt. Daar mag je het best over hebben met elkaar en zo kan je het goed regelen.” Toch was het proces ook confronterend.
“Een testament dwingt je te reflecteren. Wat vind ik eigenlijk belangrijk? Waarvoor werk ik nog? Wat wil ik nalaten – in de brede zin van het woord?” Die vragen leidden uiteindelijk ook tot haar proefschrift en een boek over de invulling van het werk van ambtenaren. “Ik werkte jarenlang voor de overheid. Maar regels zijn maar regels – als ambtenaar ben je óók verantwoordelijk voor hoe je die uitvoert.”
Ze wijst op het belang van menselijkheid bij het uitvoeren van beleid. “De toeslagenaffaire, het gebrek aan luisteren naar de mensen voor wie we het doen: we verliezen de menselijke maat uit het oog. Dat wilde ik aankaarten met mijn werk. En eigenlijk past dat perfect bij mijn keuze om na te laten aan Wilde Ganzen.”
Wandelen en weven
Nu ze niet meer werkt, geniet ze van het leven. Ze leest veel, reist regelmatig naar Kenia om haar zus te bezoeken, en maakt samen met haar partner langeafstandswandelingen door Europa.
“We lopen geen pelgrimstochten met zware rugzakken. We doen het in etappes, op ons gemak. Maar je komt langs oude dorpen, loopt door steeds wisselende landschappen en wordt onderweg geconfronteerd met de geschiedenis van Europa. Dat relativeert.”
Wat haar raakt, is het idee dat ieder mens een draad weeft in het weefsel van de samenleving. “Dat beeld komt van de Duits-Amerikaanse filosofe Hannah Arendt. En het klopt: elke draad telt. Ook die van jou, ook die van mij. Ik wil graag een draad nalaten die bijdraagt aan een kleurrijk en sterk geweven samenleving.”