Echte jongerenparticipatie

Door Yvonne Heselmans

Yvonne Heselmans is Manager van de afdeling Projecten bij Wilde Ganzen. Ze heeft ruime ervaring opgedaan in de vredes- en mensenrechtenbeweging. Ze werkte hiervoor vooral in Afrika onder andere bij de vredesorganisatie Pax, Plan Nederland en de International Educatieve Debat Vereniging. Momenteel is ze naast haar werk voor Wilde Ganzen ook voorzitter van de stichting Open UP! Let youth be heard.

Meer van Yvonne Yvonne Heselmans

Niet praten over jongeren, maar met jongeren. Het klinkt zo makkelijk, maar Yvonne Heselmans ziet dat het in de praktijk lang niet altijd goed wordt toegepast. Met als grote gevolg dat jongeren buiten boort vallen. Het zou al veel beter gaan als wij vertrouwen geven, luisteren en als bruggenbouwer optreden.  

Afgelopen week zag ik de toekomst voor jongeren even heel moeilijk in. Ik had een training voor jongeren uit achterstandswijken van Open UP Connect, een stichting waar ik voorzitter van ben. “Wat missen jullie in jouw wijk?”, vroegen we. Het was even stil. Langzaam stak een van de jongeren zijn vinger op, zijn hoofd verborgen in de muts van zijn knalgroene windjack. “Liefde”, zei hij. “Liefde mis ik in de wijk.” 

Gebrek aan liefde

We vielen stil. Om ons heen knikten andere jongeren. “We zijn ook blij dat we terecht kunnen bij de jongerenwerkers. Daar vertrouwen we op”, vulde een ander aan. Missen ze dan hun vader, hun moeder, vroeg ik me in stilte af. Maar ik durfde het niet te vragen. De sfeer was te teer op dat moment. De hele week erna liep ik met de beelden van die jongeren in mijn hoofd, hun uitspraken en vooral ook hun uiting van moed om te praten over liefde en zorg. In deze harde tijd of juist in deze tijd?  

Niemand uitsluiten

Lia Marsandi, directeur van Harapan Baru Lombok in Indonesië, bracht me deze week nieuwe energie. Zij komt spreken op de Wilde Ganzendag op 9 maart over jongerenparticipatie en haar woorden inspireerden mij enorm. In het nieuwste nummer van Wilde Ganzen Magazine zegt ze: “Als we samenwerken met de lokale gemeenschap om hen te helpen groeien, moeten we begrijpen dat echte vooruitgang komt door samen te werken en niemand uit te sluiten. We betrekken de mensen actief, zodat hun stem wordt gehoord en hun behoeften worden vervuld. Ontwikkeling is niet alleen een doel, maar ook een manier om mensen samen te brengen. Op die manier kunnen we blijvende projecten starten die mensen sterker maken, de lokale economie helpen en een samenleving creëren waar iedereen het goed heeft.” 

Omgekeerde ontwikkelings-samenwerking

Lia legde de vinger op de juiste plek: niet meer denken in constante groei en winst, maar in samenwerking. Wat zou het mooi zijn als zij met de jongeren kan gaan praten, hun dromen als bloemen kan doen openen, hun aspiraties en hoop kan voeden met haar helderheid, levenslust en lach. Omgekeerde ontwikkelingssamenwerking werd dat genoemd, nu heet het vandaag de dag ‘internationale samenwerking’. 

Nog nooit zoveel eenzaamheid

We moeten terug naar de menselijke maat. Op zoek naar redenen waarom we hier op aarde zijn. Niemand mag buiten de radar vallen. Zeker jongeren niet. Maar het gebeurt massaal. Depressie, eenzaamheid en suïcide onder jongeren is wereldwijd nog nooit zo hoog geweest. Ze hebben geen perspectief, worden niet gehoord en als ze gehoord worden dan is het vaak cosmetisch, een check box voor een ambtenaar. 

Of zoals een van onze krachtige Change The Game Trainers, Susan Njambi, zei op 30 november tijdens het Kind & Welzijn Debat in Nieuwspoort: “We zeggen: jonge mensen zijn de toekomst. Maar jonge mensen zijn nauwelijks betrokken in de echte discussies en besluitvorming. Ze mogen meedoen als de plannen zijn besloten.” 

Echte participatie

Echte participatie van jongeren start met verandering van onderop. Het werkt pas als we jongeren om wie het gaat, zien en horen. Hen ondersteunen hun punten te maken op een manier die bij hen past. Aan ons de taak als bruggenbouwers ze te verbinden aan de autoriteiten die invloed uitoefenen ten gunste van structurele verbetering. 

Dromen, creëren en samenwerken

Lia zegt heel mooi: “Door de talenten en ideeën van de lokale gemeenschap aan te moedigen, kunnen we hun potentieel benutten en vernieuwing stimuleren. Creativiteit brengt nieuwe ideeën, helpt problemen oplossen en laat ons een betere toekomst voorstellen. Ik moedig de creatieve cultuur in de lokale gemeenschap aan, zodat mensen kunnen dromen, creëren en samenwerken. Dat opent uiteindelijk de deur naar duurzame groei en welvaart.” 

De eerste stap

Ik weet het zeker, ik ga Lia uitnodigen om mee te gaan naar de jongeren in Kiel, in Antwerpen, in Tilburg, de Schilderswijk in Den Haag of de Bijlmer in Amsterdam. Zij weet het hart te raken, helder, met de juiste mindset, vol hoop en op ‘vrolijke lichte voeten’. Zij heeft de intentie de ander het vertrouwen te geven dat ook jij er toe doet. En ja, dat is volgens mij ook de eerste stap in echt werken aan jongerenparticipatie.